(Ἰω. α΄, 1-17)
Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος. Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν. πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν ὃ γέγονεν. ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων. καὶ τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει, καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν. Ἐγένετο ἄνθρωπος ἀπεσταλμένος παρὰ Θεοῦ, ὄνομα αὐτῷ Ἰωάννης· οὗτος ἦλθεν εἰς μαρτυρίαν, ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός, ἵνα πάντες πιστεύσωσιν δι’ αὐτοῦ. οὐκ ἦν ἐκεῖνος τὸ φῶς, ἀλλ’ ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός. Ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον, ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. ἐν τῷ κόσμῳ ἦν, καὶ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω. εἰς τὰ ἴδια ἦλθεν, καὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαβον. ὅσοι δὲ ἔλαβον αὐτόν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ, οἳ οὐκ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ ἐκ θελήματος σαρκὸς, οὐδὲ ἐκ θελήματος ἀνδρὸς, ἀλλ’ ἐκ Θεοῦ ἐγεννήθησαν. Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ πατρός, πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας. Ἰωάννης μαρτυρεῖ περὶ αὐτοῦ καὶ κέκραγεν λέγων· Οὗτος ἦν ὃν εἶπον, Ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἔμπροσθέν μου γέγονεν, ὅτι πρῶτός μου ἦν. Καὶ ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν, καὶ χάριν ἀντὶ χάριτος· ὅτι ὁ νόμος διὰ Μωϋσέως ἐδόθη, ἡ χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο.

Ερμηνεία
Σήμερα είναι η ημέρα του Πάσχα. Το φως της Αναστάσεως καταυγάζει όλο τον κόσμο. Τα ουράνια, τα επίγεια και τα καταχθόνια «νῦν πάντα πεπλήρωται φωτὸς», όπως χαρακτηριστικά λέγει ένας ύμνος του κανόνος της εορτής. Το Ευαγγελικό ανάγνωσμα είναι από το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του αγίου Ιωάννου του Ευαγγελιστού. Στο προοίμιο αυτό του Ευαγγελίου ο Κύριος χαρακτηρίζεται «φως των ανθρώπων».
Ο Χριστός είναι φως
Ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας λέγει πως ο Χριστός είναι «ουσιωδώς φως». Είναι ο φυσικός Υιός του άναρχου Πατέρα. Έχει την ίδια ουσία με τον Πατέρα Του. Ό,τι έχει ο Πατέρας, έχει και ο Υιός. Είναι φως ο Πατέρας, φως και ο Υιός. Βέβαια η λέξη φως δεν αναφέρεται στην ουσία του Θεού, αλλά στις ενέργειές Του. Οι ενέργειες του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος είναι φως και επειδή αυτές οι ενέργειες εκπορεύονται από την ουσία του Τριαδικού Θεού, αυτές λέγονται όλες οι χάριτες, ουσιώδεις ενέργειες. Το φως του Χριστού είναι αναλλοίωτος καρπός της ουσίας Του. Αυτό το φως χαρίζει και στους Αγίους, με τη διαφορά πως οι Άγιοι είναι φωτοειδείς κατά χάρη. Ό,τι είναι φυσικό στον Χριστό, είναι στους Αγίους κατά χάρη. Οι Άγιοι είναι φώτα ετερόφωτα, που λαμβάνουν το φως τους από τον ήλιο Χριστό.
Πώς μας φωτίζει ο Χριστός;
Ο άγιος Θεοφύλακτος δείχνει τους τρόπους με τους οποίους μας φωτίζει ο Κύριος. Ένας τρόπος είναι ο φυσικός νόμος που έχει βάλει μέσα μας. Το λογικό, η δύναμη να αναγνωρίζουμε το καλό από το κακό, η δυνατότητα να διακρίνουμε τα κτίσματα από τον Κτίστη, η επιλογή των αγαθών κ.ά. υπάρχουν μέσα στην ανθρώπινη φύση ως δυνατότητες.
Επίσης, άλλος τρόπος είναι τα χαρίσματα του Θεού μέσα μας. Έχει κοσμήσει την ψυχή με χαρίσματα τα οποία, όταν καλλιεργηθούν, μπορούν να μας οδηγήσουν σε πιο καλή πνευματική κατάσταση. Είμαστε εικόνες του Θεού που, όταν καλλιεργηθούμε πνευματικά, θα φτάσουμε στο καθ’ ομοίωση, δηλαδή θα γίνουμε μικροί θεοί κατά χάρη. Ένας Άγιος γράφει πως οφείλουμε να κάνουμε τις αρετές χαρίσματα.
Άλλος τρόπος είναι να δούμε τον Θεό ως φως, όπως ακριβώς τον είδαν οι μαθητές στο όρος Θαβώρ, ο Μωυσής στο όρος Σινά, ο Παύλος στη Δαμασκό, oι Άγιοι σε πάρα πολλές θεοφάνειες. Ο Ιωάννης το λέγει καθαρά• «…ὀψόμεθα αὐτὸν καθώς ἐστιν» (Α’ Ἰωάν. 3, 2). Ο Παράδεισος δεν είναι τίποτε άλλο παρά η θέα του Θεού, δηλαδή των άκτιστων ενεργειών του προσώπου του Κυρίου. Ο τρόπος αυτός για να δούμε το φως του Χριστού, απαιτεί ανθρώπινη προσπάθεια και χάρη Θεού. Κατά κανόνα η θέα αυτή του φωτός γίνεται μέσα στην προσευχή.
Άλλος τρόπος να δούμε το φως του Κυρίου μας είναι η ανάγνωση των Αγίων Γραφών. Πίσω από τα νοήματα του Ευαγγελίου κρύβεται ο ίδιος ο Χριστός. Τέλος, μπορούμε να νιώσουμε το φως του Κυρίου μέσα στο θειότατο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, που είναι «το φως το αληθινόν».
Η αναζήτηση του αγίου Φωτός
Μόνον oι τυφλοί, πνευματικά δεν μπορούν να δουν το φως του Χριστού και να σωθούν. Η προαίρεση του ανθρώπου δεν είναι πάντοτε θετική στο κάλεσμα του Θεού. Οι περισσότεροι αποκρούουν την πρόσκληση της σωτηρίας που τους απευθύνει ο Κύριος. Πολλοί προτιμούν να εθελοτυφλούν μέσα στην αμαρτία και στα πάθη τους. Το φως του Χριστού, δηλαδή η χάρη Του, σκορπίζεται παντού. Δεν αποστρέφεται κανέναν. Ούτε η ηλικία ούτε το γένος ούτε η μόρφωση ούτε τα υλικά αγαθά είναι ικανοί παράγοντες να μας στερήσουν το φως του Χριστού. Ο Κύριος είναι το φως των ανθρώπων και καλεί όλους μας με την ίδια τιμή. Όσοι αποστρέφονται την επίσκεψη του Χριστού, αυτοί δεν συγκαταριθμούνται μεταξύ των Δικαίων.
Αγαπητοί αδελφοί, αφού από τον Θεό πήραμε ως δώρο τη δυνατότητα να Τον γνωρίσουμε, γιατί να φανούμε ανάξιοι της δωρεάς αυτής; Ας βιώσουμε τον Θεό ως φως για να μην Τον ζήσουμε σαν φωτιά. Ο ίδιος ο Χριστός διακήρυξε πως είναι το φως και η ζωή των ανθρώπων «Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου• ὁ ἀκολούθων ἑμοὶ οὐ μὴ περιπατήσει ἐν τῇ σκοτίᾳ, ἀλλ’ ἕξει τὸ φῶς τῆς ζωῆς» (Ἰω. 8, 12). Αμήν.
Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος