(Ἑβρ. δ΄ 14 – ε΄ 5)

Ἀδελφοί, ἔχοντες Ἀρχιερέα μέγαν διεληλυθότα τοὺς οὐρανούς, ᾽Ιησοῦν τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, κρατῶμεν τῆς ὁμολογίας. Οὐ γὰρ ἔχομεν ἀρχιερέα μὴ δυνάμενον συμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν, πεπειρασμένον δὲ κατὰ πάντα καθ᾽ ὁμοιότητα χωρὶς ἁμαρτίας. Προσερχώμεθα οὖν μετὰ παρρησίας τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος, ἵνα λάβωμεν ἔλεον καὶ χάριν εὕρωμεν εἰς εὔκαιρον βοήθειαν. Πᾶς γὰρ Ἀρχιερεὺς ἐξ ἀνθρώπων λαμβανόμενος ὑπὲρ ἀνθρώπων καθίσταται τὰ πρὸς τὸν Θεόν, ἵνα προσφέρῃ δῶρά τε καὶ θυσίας ὑπὲρ ἁμαρτιῶν· μετριοπαθεῖν δυνάμενος τοῖς ἀγνοοῦσι καὶ πλανωμένοις, ἐπεὶ καὶ αὐτὸς περίκειται ἀσθένειαν· καὶ διὰ ταύτην ὀφείλει, καθὼς περὶ τοῦ λαοῦ, οὕτω καὶ περὶ ἑαυτοῦ προσφέρειν ὑπὲρ ἁμαρτιῶν. Καὶ οὐχ ἑαυτῷ τις λαμβάνει τὴν τιμήν, ἀλλὰ καλούμενος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, καθάπερ καὶ ὁ ᾽Ααρών. Οὔτω καὶ ὁ Χριστὸς οὐχ ἑαυτὸν ἐδόξασε γενηθῆναι ἀρχιερέα, ἀλλ᾽ ὁ λαλήσας πρὸς αὐτόν· Υἱός μου εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε· καθὼς καὶ ἐν ἑτέρῳ λέγει· σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ.

Ερμηνεία

Το θέμα της προς Εβραίους Επιστολής είναι η ακλόνητη πίστη στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Ο Χριστός παρομοιάζεται με τον αρχιερέα της Παλαιάς Διαθήκης, με μόνη τη διαφορά πως είναι «χωρίς αμαρτίας» (Ἑβρ. 4, 15). Ο αρχιερέας του Μωσαϊκού Νόμου όφειλε να προσφέρει θυσία στον Θεό όχι μόνο για τις αμαρτίες του λαού, αλλά και για τις δικές του. Ο Χριστός όμως είναι αρχιερέας, που θυσίασε τον εαυτό του για τις αμαρτίες τις δικές μας, «θύσας ἐαυτὸν ὑπὲρ ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν», όπως λέγει ο Ζιγαβηνός. Έλαβε πείρα των ανθρώπινων πειρασμών, ενώ παρέμεινε αναμάρτητος.
Το αιώνιο πρόβλημα του ανθρώπου είναι η απαλλαγή από τις αμαρτίες του και στη συνέχεια οι σχέσεις, που πρέπει να έχει με τον Θεό. Η αμαρτία είναι βαρύ και δυσβάστακτο γεγονός. Χρειάζεται να την αποθέσουμε στους ώμους του Χριστού, που είναι «ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ἰω. 1, 29). Ας δούμε όμως αναλυτικά τη φύση της αμαρτίας και τις ενέργειές της.

Τι είναι αμαρτία;

Υπάρχουν πολλοί ορισμοί της αμαρτίας. Αμαρτία είναι η ανυπακοή του πλάσματος προς τον Πλάστη. Μπορεί να έχει και την έννοια της αστοχίας και σημαίνει την αποτυχία του ανθρώπου να ζήσει αυτόνομα, δηλ. έξω από τον χώρο του Δημιουργού του. Η αμαρτία είναι ο θάνατος της αθάνατης ψυχής. Είναι μια λεπτή άβυσσος πικρίας, που μπαίνει μέχρι τα πιο βαθιά σημεία της ψυχής μας. Είναι η ομίχλη και το σκοτάδι της πνευματικής μας ζωής. Είναι ο χωρισμός του άνθρωπου από τον Θεό. Είναι εφεύρεση του διαβόλου, παράβαση των εντολών του Θεού, διαφθορά της ανθρώπινης φύσης. Ο Μέγας Βασίλειος θα πει χαρακτηριστικά «Ὑπὲρ ἁμαρτίας κλαῖε. Αὕτη ἀρρωστία ψυχῆς, αὕτη θάνατος ἐστι τῆς ἀθανάτου, αὕτη πένθους ἀξία καὶ ὀδυρμῶν ἀσιγήτων».
Η αμαρτία είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής αγάπης προς τον εαυτό μας. Όταν πέσαμε από τον Παράδεισο, μας έπιασε ανησυχία. Φοβηθήκαμε μήπως δεν τα καταφέρουμε στη ζωή μας. Τότε ο άνθρωπος άρχισε όλους να τους αντιμετωπίζει με καχυποψία και να τους υποβλέπει. Αγαπά αυτούς, που τον αγαπούν και μισεί εκείνους, που τον αποστρέφονται. Αρέσκεται στις κολακείες, συσσωρεύει αγαθά, πονηρεύεται. Η ροπή αυτή της φύσης είναι η αμαρτία. Είναι κληροδότημα του Αδάμ σε μας. Με αυτή την έννοια παρατηρεί ο Παύλος πως «ἁμαρτωλοὶ κατεστάθησαν οἱ πολλοὶ» (Ῥωμ. 5, 19). Όλοι μας ερχόμαστε στον κόσμο με τη φορά προς την αμαρτία.

Η ενέργεια της αμαρτίας

Η αμαρτία έχει ενέργεια που γίνεται και έξη. Μοιάζει με ένα βέλος, που το ρίχνει ο διάβολος και φεύγει. Τα σημάδια της ενέργειας είναι οι τύποι της κακίας, η ντροπή και οι τύψεις της συνειδήσεως. Στον άνθρωπο ο πονηρός σπείρει πολλά πονηρά σπέρματα και παρατηρεί με προσοχή ποια θα έχουν μεγαλύτερη ανάπτυξη. Εάν σε ένα πάθος έχουμε αδυναμία, εκεί διοχετεύει όλη του την ενέργεια. Μια μόνιμη αμαρτωλή ενέργεια γίνεται έξη. Η έξη δεσμεύει με άλυτα δεσμά την ψυχή, υποδουλώνει το φρόνημα, εργάζεται όλα τα κακά. Η αμαρτία γίνεται ατέλειωτη. Οι ενέργειες γεννούν τις έξεις και το αντίθετο.
Είναι δύσκολο να γνωρίσουμε ποιες αμαρτωλές πτώσεις μας προέρχονται από αμέλεια, ποιες από σκόπιμη εγκατάλειψη του Θεού και ποιες από αποστροφή Του. Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακας γράφει πως όσες πτώσεις μας συμβαίνουν από σκόπιμη παραχώρηση του Θεού, έχουν σύντομη επανόρθωση, γιατί ο Θεός που μας παρέδωσε, δεν μας αφήνει για πολύ να αιχμαλωτισθούμε σ’ αυτές. Ο άνθρωπος γίνεται δούλος της αμαρτίας• «πᾶς ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν, δοῦλος ἐστι τῆς ἁμαρτίας» (Ἰω. 8, 34). Δεν υπάρχουν μικρά ή μεγάλα αμαρτήματα. Όλα προξενούν βλάβη στην ψυχή του ανθρώπου. Κανένα όφελος δεν προξενείται, όταν είμαστε ελεύθεροι από πολλά και έχουμε υποδουλωθεί σε ένα. Όσο αφήνουμε απολέμητη την αμαρτία, τόσο περισσότερο θεριεύει και καταδουλώνει τον άνθρωπο, «προϊούσα χαλεπωτέρα γίνεται καὶ δυσχείρωτος», λέγει ο ιερός Χρυσόστομος. Όταν ένα πάθος «παλαιωθεί», αποκτάει δύναμη φυσικής συνήθειας και μετά είναι δύσκολο να θεραπευθεί.

Μορφές και αποτελέσματα της αμαρτίας

Μορφές της αμαρτίας έχουμε άπειρες, όπως άπειρες είναι και οι κακουργίες του διαβόλου. Τα διάφορα πάθη, όπως της φιλαργυρίας, της πορνείας, του εγωισμού είναι μορφές της αμαρτίας. Άλλη μορφή της αμαρτητικής φοράς του ανθρώπου είναι η αναισχυντία. Ο Θεός δεν αποστρέφεται τόσο αυτόν που αμαρτάνει, όσο εκείνον, που είναι αναίσχυντος και θεωρεί τις εμπαθείς πράξεις του σωστές. Εάν ο Φαρισαίος, που καυχήθηκε για τις αρετές του, κατακρίθηκε, πολύ περισσότερο ένας, που κομπάζει για τις αμαρτίες του θα αποδοκιμασθεί. Άλλη μορφή αμαρτίας είναι η διδασκαλία της. Γινόμαστε δάσκαλοι και στους άλλους.
Τα στάδια της αμαρτίας είναι η προσβολή, που μπορεί να είναι ένας απλός λόγος, η μια τυχαία εικόνα, που εμφανίζεται για πρώτη φορά στην καρδιά μας. Ακολουθεί ο συνδυασμός και η επεξεργασία της προσβολής. Ύστερα έρχεται η συγκατάθεση του ανθρώπου να επιτελέσει την αμαρτία και τέλος παρατηρείται η αιχμαλωσία και η πράξη, που είναι πλήρης υποδούλωση του άνθρωπου. Σιγά – σιγά το μικρόβιο της αμαρτίας εισχωρεί μέσα μας και μας εξουθενώνει.
Τα αποτελέσματα της αμαρτίας είναι καταστροφικά και μάλιστα έχουν σχέση με την ψυχική ισορροπία του ανθρώπου. Οι φοβίες, οι καχυποψίες, οι κλονισμοί του νευρικού συστήματος, μερικές φορές οι αυτοκτονίες, οι τύψεις της συνειδήσεως συνοδεύουν τα αμαρτήματα. Η αμαρτία καταργεί την παρρησία στον Θεό και δεν αφήνει τον άνθρωπο να προσευχηθεί. Προκαλεί ντροπή και λύπη. Τα μέλη του άνθρωπου γίνονται «δοῦλα τῇ ἀκαθαρσίᾳ καὶ τῇ ἀνομίᾳ» (Ῥωμ. 6, 19). Τα οψώνια της αμαρτίας είναι ο θάνατος, δηλ. ο χωρισμός του ανθρώπου από τον Θεό.

Η θεραπεία της αμαρτίας

Δεν υπάρχει κανένα άλλο φάρμακο τόσο κατάλληλο για την εξαφάνιση των αμαρτημάτων όσο η μετάνοια, η συνεχής ανάμνηση των πράξεών μας και η αδιάκοπη κατηγορία τους. Ο Θεός μας έκανε μια μεγάλη δωρεά, που είναι η άφεση των αμαρτιών μας μέσα στο μυστήριο της μετανοίας και της εξομολογήσεως. Κάθε αμετανόητη αμαρτία προξενεί στον άνθρωπο αιώνιο θάνατο. «Γύμνου, γύμνου σὸν μώλωπα τῷ ἰατρῷ˙ εἰπὲ καὶ μὴ αἰσχυνθῆς», δηλ. γύμνωσε το τραύμα σου στον πνευματικό ιατρό, πες την αρρώστια σου και μη ντραπείς, λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος. Ο πνευματικός ιατρός με τη χάρη του Θεού θα μας βοηθήσει σημαντικά να ξεπεράσουμε το μεγαλύτερο πρόβλημα της ζωής μας.
Αγαπητοί αδελφοί, δεν υπάρχει άνθρωπος, που να μην έχει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της αμαρτίας. Ας φροντίσουμε «οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι» (Ματθ. 11, 28) να πάρουμε την άφεση των αμαρτιών μας από τον αναμάρτητο αρχιερέα Ιησού Χριστό. Αμήν.

Μητροπ. Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας κ. Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος