Εἶπεν ὁ Κύριος· Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ’ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν. τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ; ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων. Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς· Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες ὧδε τῶν ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει.

Ερμηνεία

Ένας αοίδιμος Μητροπολίτης έγραφε: «Ο άνθρωπος είναι το υποκείμενον, τα γύρω του είναι τα “αντικείμενα”. Ο άνθρωπος είναι πρόσωπον, όλα τα γύρω του είναι πράγματα και χρήματα, δηλαδή ή αποτελέσματα των πράξεων του άνθρωπου ή μέσα προς χρήσιν του ανθρώπου». Αν γελασθούμε και μεταθέσουμε τον εαυτό μας και την ελπίδα μας στα πράγματα που μας περιβάλλουν, χάσαμε τη δύναμη μας και τη θέση μας. Ουδέποτε πρέπει να ξεχάσουμε πως έχουμε ψυχή, που αξίζει περισσότερο απ’ όλα όσα έχει ο κόσμος γύρω μας. Αυτές τις αλήθειες εκφράζει το σημερινό Ευαγγέλιο και μάλιστα τα λόγια του Κυρίου, που πιστοποιούν την αξία της ψυχής μας.

Ο κόσμος και η ψυχή μας

Είναι αδύνατο ένας άνθρωπος να κερδίσει όλο τον κόσμο. Ακόμη κι αν αυτό ήταν κατορθωτό, δεν είχε να ωφεληθεί τίποτε. Ο κόσμος είναι πεπερασμένος, ενώ η ψυχή του ανθρώπου συνδεδεμένη με τη ζωή του Θεού παραμένει αθάνατη. Με τα πράγματα του κόσμου έχουμε μια τέρψη πρόσκαιρη, ενώ με την απώλεια της ψυχής μας μια κόλαση αιώνια. Όλη την Οικουμένη να έχουμε, δεν αξίζει ούτε ζυγίζει όσο η ψυχή μας, δηλαδή η ύπαρξή μας.
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς κάνει μια ανάλυση σπουδαία πάνω στο σημείο αυτό. Ο άνθρωπος είναι διπλός. Ο εκτός, δηλάδη το σώμα, και ο εσωτερικός άνθρωπος, «η ψυχή δηλονότι». Όταν, λοιπόν, ο εκτός άνθρωπος προδώσει τον εαυτό του στον θάνατο, «ἀπόλλυσι τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν χωριζομένην αὐτοῦ», δηλαδή χάνει και την ψυχή του, που χωρίζεται απ’ αυτόν. Ο φιλόψυχος, επειδή αγαπά τον παρόντα αιώνα και όσα πράγματα έχει ο αιώνας αυτός, ζημιώνει την ψυχή του και την αποστερεί «τῆς ὄντως ζωῆς». Η άρνηση της θυσίας να σηκώσουμε τον Σταυρό του Κυρίου, να απαρνηθούμε τον εαυτό μας και να τον ακολουθήσουμε, δεν ισοσταθμίζεται ούτε με την κατάκτηση όλου του κόσμου. Την όντως ζωή, γιατί αυτό σημαίνει ψυχή στο σημείο αυτό, που μας παρέχει ο Χριστός, δεν μπορούμε να την αντικαταστήσουμε με τίποτε.

Προϋποθέσεις για την αιώνια ζωή

Η άρση του Σταυρού είναι μια πορεία προς εκτέλεση. Εάν ο Σταυρός αναμένει τον Σωτήρα, δεν είναι δυνατό να είναι διαφορετική η τύχη των μαθητών του Χριστού κι όλων όσοι θα πιστεύσουν στο πρόσωπό Του στο μέλλον. Ο πιστός μαθητής, γράφει ένας θεολόγος, ακολουθεί και μιμείται τον διδάσκαλό του όχι μόνο στη ζωή αλλά και στον θάνατο. Η απάρνηση του εαυτού μας είναι βασική προϋπόθεση για να αποκτήσουμε τη ζωή του Χριστού. Σημαίνει την απονέκρωση του εγώ μας, των επιθυμιών μας και της δαιμονικής αυτάρκειας του εαυτού μας. Επίσης η υποταγή μας στον Χριστό απαιτεί, εφ’ όσον Τον ακολουθήσουμε, τη θετική εργασία των εντολών Του.
Όλα αυτά τα λόγια του Κυρίου ίσως φαίνονται δυσέφικτα και ακατανόητα για την εποχή μας. Πολλοί ίσως τα θεωρούν και ουτοπικά. Είναι λάθος αυτό. Όσοι αγωνίζονται πνευματικά γνωρίζουν πως είναι εφαρμόσιμα και αληθινά. Είμαστε στηριγμένοι στα πάθη μας, που εμποδίζουν να πάρουμε μέσα μας τη ζωή του Χριστού, γι’ αυτό μας φαίνονται δύσκολα τα λόγια του Ευαγγελίου. Ας αρχίσουμε να κάνουμε μικρές προσπάθειες με την προσευχή, την εκκοπή του θελήματος μας, την εφαρμογή των εντολών, και τότε θα δούμε τα ευεργετικά αποτελέσματα. Η δειλία είναι κατάσταση που την καλλιεργεί ο διάβολος. Ο αββάς Ισαάκ έλεγε πως μια μικρή προσπάθεια που γίνεται κάθε μέρα, φέρνει πολύ καρπό. Αντίθετα η ραθυμία για μια σωστή πνευματική ζωή φέρνει τον θάνατο.
Αγαπητοί αδελφοί, ο απόστολος Πέτρος μάς υπενθυμίζει πως ο Χριστός είναι το πρότυπο της ζωής μας κι Αυτόν οφείλουμε να ακολουθήσουμε: «Χριστὸς ἔπαθεν ὑπὲρ ἡμῶν, ὑμῖν ὑπολιμπάνων ὑπογραμμόν, ἵνα ἐπακολουθήσητε τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ» (Α’ Πέτρ. 2, 21). Αμήν.

Μητροπ. Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας κ. Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος